Mụn trứng cá là vấn đề viêm mạn tính của nang lông tuyến bã. Mụn trứng cá hay gặp ở mọi lứa tuổi nhưng tập trung nhiều ở tuổi teen. Vì thế, trong bài viết này tôi sẽ chia sẻ triệu chứng về mụn trứng cá chi tiết nhất cho bạn có các cách điều trị phù hợp.
1. Mụn trứng cá là gì?
Mụn trứng cá là dạng bệnh nang lông tuyến bã, với các tổn hại bề mặt da do sự tăng bã nhờn, tắc nghẽn ở các lỗ chân lông, kèm theo hiện tượng viêm nhiễm ở nang lông. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là ở tuổi teen, hoặc người có cơ địa da dầu.
2. Cơ chế và yếu tố xuất hiện mụn trứng cá
- Tăng tiết chất bã nhờn: gồm những yếu tố nội tiết và các yếu tố không gây đến nội tiết (xà phòng, sở hữu làn da dầu, mức độ tăng tiết bã nhờn…).
- Rối loạn sừng hóa ống bã: làm hẹp, thậm chí bít tắc đường thoát chất bã nhờn gây ra biểu hiện ứ đọng chất bã.
- Vi khuẩn: liên cầu, tụ cầu và đặc biệt là Cutibacterium acnes trong các ống tuyến bã.
- Tình trạng viêm nhiễm: sự xuất hiện của vi trùng sinh mụn, tạo ra các chất sinh học.
Mụn trứng cá thường hình thành ở bề mặt da có nhiều tuyến dầu (bã nhờn) như mặt, trán, ngực, phần lưng trên và vai.
3. Vấn đề hình thành của mụn trứng cá
Tùy vào mức độ nguy hiểm của mụn, các dấu hiệu mụn trứng cá sẽ khác nhau:
- Mụn đầu trắng do lỗ chân lông bít tắc
- Mụn đầu đen do lỗ chân lông bị giãn nở
- Các nốt mụn sần đỏ nhỏ
- Mụn nhọt (mụn mủ), là những nốt sần mủ
- Các cục u lớn, rắn, gây ra đau dưới vùng da mặt
- Đau, có mủ dưới vùng da (tổn thương dạng nang)
Vị trí thường gặp của mụn trứng cá là mặt, trán, ngực, lưng trên và vai.
4. Biến chứng để lại của mụn trứng cá
Những tác hại có thể gây ra các vết thâm dai dẳng trên da sẫm màu, gồm có:
- Sẹo: biến chứng da rỗ (sẹo mụn) và da dày (sẹo lồi) có thể xuất hiện lâu dài sau khi mụn đã được điều trị.
- Da thay đổi: sau khi hết mụn, da mặt bị ảnh hưởng có thể tối màu hơn hoặc sáng hơn so với thời gian trước khi bị mụn.
5. Nguyên nhân nguy cơ hình thành mụn trứng cá
5.1. Độ tuổi
Ở giai đoạn thanh thiếu niên, nội tiết tố chưa được cân bằng khiến tuyến bã nhờn hoạt động quá mức, dẫn đến biểu hiện tắc nghẽn lỗ chân lông và dẫn đến mụn. Sau độ tuổi 20, nội tiết đã cân bằng, mụn trứng cá sẽ bớt đi và ít nổi lên. Thế nhưng, vấn đề mụn, thậm chí mụn bọc, mủ… vẫn bắt gặp ở những người sau tuổi 20.
5.2. Thay đổi nội tiết tố
Các nội tiết tố nam (androgen), nhất là testosterone tăng sinh tiết bã nhờn, progesterone liều cao có tác dụng kích thích, liều thấp có tác dụng ức chế. Oestrogen liều cao có tác động ức chế. Hormone tuyến yên tăng sinh trực tiếp đến tuyến bã. Những nguyên nhân trên lý giải mối liên quan giữa trứng cá phổ biến ở giai đoạn dậy thì hoặc đến kỳ kinh nguyệt.
5.3. Di truyền
Nếu cả bố và mẹ đều bị mụn trứng cá, khả năng con cái có thể bị mụn trứng cá.
5.4. Tẩy rửa
Lợi dụng xà bông thúc đẩy tăng tiết bã, tăng nguy cơ phát triển mụn trứng cá.
5.5. Môi trường
Môi trường ô nhiễm, thức ăn nhanh, dầu nhớt, độ ẩm và tia UV là những tác nhân gây hại cho da. Đồng thời, độ ẩm cao trong môi trường nóng ẩm là "thủ phạm" khiến mụn trứng cá thêm tồi tệ do bít tắc lỗ chân lông.
5.6. Thực phẩm ăn kiêng
Loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp. Hạn chế thịt chế biến sẵn và carbs tinh chế giúp cải thiện do mụn trứng cá.
- Những sản phẩm sữa: việc dùng một vài sản phẩm từ sữa và chế phẩm từ sữa, dường như làm trầm trọng thêm biểu hiện mụn trứng cá.
- Chất béo và axit béo: axit béo omega -3 và omega-6 có thể giúp giảm bớt mụn trứng cá.
- Ăn chay: dù thành phần dinh dưỡng ăn thuần chay và ăn chay có thể đem lại nhiều kết quả tốt cho sức khỏe, nhưng có ít chứng minh cho thấy thực đơn này giúp ích cho việc kiểm soát mụn trứng cá.
- Chế phẩm sinh học: dù chế phẩm sinh học được tìm thấy trong sữa chua, thực phẩm lên men, các chất bổ sung… có thể giúp cải thiện mụn trứng cá nhưng các bác sĩ da liễu vẫn chưa thấy được lợi ích của chế phẩm sinh trong trị triệu chứng da liễu này.
5.7. Ma sát hoặc áp lực lên da
Chuyện cọ sát của các vật dụng như điện thoại, mũ bảo hiểm, vòng cổ, ba lô… hay hàng ngày đeo khẩu trang hoặc khẩu trang hàng giả, ảnh hưởng lên bề mặt da cũng được xem là nguyên nhân gây mụn.
6. Trường hợp nào cần gặp chuyên gia da liễu?
- Nếu các giải pháp tự chăm sóc thời gian dài không làm sạch mụn hoặc triệu chứng mụn diễn biến nghiêm trọng, hãy đến gặp bác sĩ da liễu để tìm phác đồ phù hợp cho từng cá nhân riêng biệt.
- Với phụ nữ thường xuyên bị mụn trứng cá, thường phát tán mụn vào thời gian một tuần trước chu kỳ kinh nguyệt hay dùng các phương pháp tránh thai thì mụn có thể tự khỏi mà không cần điều trị.
- Ở người lớn tuổi, sự bắt đầu đột nhiên của mụn trứng cá nặng có thể tín hiệu một bệnh lý có từ trước cần được kiểm soát.
- Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) cảnh báo rằng một số loại kem dưỡng da, sữa rửa mặt trị mụn không kê đơn có thể gây ra ra phản ứng trầm trọng. Dù những hậu quả này khá hiếm nhưng nên lưu ý đến triệu chứng mẩn đỏ, kích ứng hoặc ngứa ngáy diễn ra ở những vùng đã dùng thuốc hoặc kem dưỡng.
- Bên cạnh đó, nếu gặp phải những biểu hiện như ngất xỉu; khó thở; sưng mắt, mặt, môi hoặc lưỡi; cổ họng căng cứng… sau khi dùng sản phẩm chăm sóc da, bạn nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ một chăm sóc y tế khẩn cấp.
7. Phương pháp trị mụn trứng cá
Giảm thiểu mụn cái trứng cá phụ thuộc vào triệu chứng và mức độ của mụn:
7.1. Mức độ nhẹ
Người gặp vấn đề về da liễu có thể dùng các loại kem, sữa rửa mặt hoặc thuốc điều trị tại chỗ không kê đơn để trị mụn. Những thành phần thường gặp trong kem và gel trị mụn bao gồm:
- Benzoyl peroxide: giúp làm khô mụn, ngăn mụn mới nổi lên và xử lý vi khuẩn gây ra mụn.
- Axit salicylic: giúp tẩy tế bào chết trên bề mặt da, ngăn ngừa lỗ chân lông bị bít tắc do vi khuẩn dẫn đến mụn.
7.2. Cấp độ vừa
Nếu sau vài tuần giảm thiểu mụn mà tình trạng vẫn không hết, người có vấn đề về da nên đi khám chuyên gia da liễu. Chuyên gia da liễu có thể kê đơn các loại thuốc giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa sẹo.
Nếu bị mụn trứng cá ở mức vừa phải, chuyên gia da liễu có thể gợi ý bạn nên sử dụng:
- Benzoyl peroxide (liều dùng theo toa)
- Thuốc kháng sinh (như erythromycin hoặc clindamycin)
- Retinoids (như retinol)
Trong những tình trạng, bác sĩ da liễu có thể gợi ý một loại thuốc kháng sinh uống hoặc thuốc ngừa thai nội tiết tố để giúp ngăn chặn mụn trứng cá.
Thông thường, người bệnh dùng thuốc kháng sinh trong khoảng thời gian ngắn, do đó cơ thể không hồi phục sức đề kháng và dễ bị nhiễm trùng.
7.3. Mức độ nặng
Với biểu hiện mụn trứng cá nặng, bác sĩ da liễu có thể đề nghị trị kết hợp một hoặc nhiều biện pháp sau:
- Kháng sinh uống
- Benzoyl peroxide
- Thuốc kháng sinh tại chỗ
- Retinoids tại chỗ
Bác sĩ da liễu cũng có thể đề nghị sử dụng thuốc ngăn chặn nội tiết hoặc isotretinoin uống hay còn gọi là Accutane. Thuốc có thể gây ra ra các hậu quả trầm trọng. Vì thế, bác sĩ chuyên khoa da liễu chỉ kê đơn khi các giải pháp trị khác không hiệu quả rõ rệt.
8. Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa
- Vệ sinh mặt hàng ngày bằng sữa rửa mặt không chất dầu.
- Dùng sữa rửa mặt trị mụn không kê đơn để giúp hủy bỏ dầu thừa.
- Sử dụng mỹ phẩm có nguồn gốc hoặc gắn tag “không dẫn đến dị ứng” để giảm triệu chứng làm bít tắc lỗ chân lông và sinh mụn.
- Tẩy trang và rửa bề mặt da thật sạch trước khi ngủ.
- Tắm hoặc vệ sinh bề mặt da sau khi tập thể dục.
- Cột tóc (nếu tóc dài) để không che phủ khuôn mặt.
- Tránh đội nón, băng đô, quần áo bó sát ở các khu vực dễ lên mụn.
- Duy trì Chế độ ăn uống cân bằng và uống đủ nước mỗi ngày.
- Giảm căng thẳng.
Mụn trứng cá tuy không phải là bệnh ký da liễu quá trầm trọng, nhưng nó có thể tác động đến chất lượng sức khỏe. Do đó, khi bị mụn trứng cá, người có bệnh lý da liễu nên được khám da liễu và có giải pháp kiểm soát - phòng ngừa phù hợp theo từng loại mụn.
Tham khảo bài viết tại: https://o2skin.vn/mun-trung-ca/